Το οχυρό της οδού Κεφαλληνίας, της Φανής Πετραλιά

Λάβαμε και θερμά την ευχαριστούμε από τη Φανή Πετραλιά, δημοσιογράφο, Γραμματέα του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ, ένα παλαιότερο κείμενό της για τον σκηνοθέτη, δάσκαλο, συγγραφέα Γιώργο Μιχαηλίδη, με αφορμή το διαδικτυακό αφιέρωμά μας σε αυτόν την Δευτέρα 6 Απριλίου 2020. Η Φανή Πετραλιά μας θυμίζει μια λίγο - πολύ άγνωστη πτυχή από τον βίο του, όταν όντας απένταρος εναντιώθηκε στη χορηγία του Ιδρύματος Φορντ. 

Αναδημοσίευση από την έντυπη έκδοση της "Εφημερίδας των Συντακτών", Νησίδες, 9-02-2019.

https://www.efsyn.gr/nisides/182813_ohyro-tis-odoy-kefallinias

Ακόμη μία σπουδαία παράσταση («Γυάλινος Κόσμος» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζά) στο «Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας». Όπου, χρόνια τώρα, η Μπέττυ Αρβανίτη και ο Βασίλης Πουλαντζάς με πάθος και πείσμα δίνουν τον καλό αγώνα για το καλό θέατρο.

Σε μια γωνιά της Κυψέλης που έχει γίνει θεατρική. Ακριβώς απέναντι, το θέατρο «Τόπος Αλλού» του Νίκου Καμτσή και δίπλα, στρίβοντας στη γωνία, στην οδό Κυκλάδων, το όνομα «Λευτέρης Βογιατζής» που κόβει την ανάσα στους θεατρόφιλους. Ενώ ευθεία στην άλλη γωνία, το μικρό θέατρο «Μπιπ» όπου παίζεται δραματοποιημένος Παπαδιαμάντης.



Μια γειτονιά, λοιπόν, θεατρική με πρώτο εποικίσαντα τον Γιώργο Μιχαηλίδη. Το όνομα του οποίου έρχεται και σφηνώνεται στη μνήμη κάθε φορά που περνάμε την πόρτα του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας, στον αριθμό 16.

Πολυτάλαντος ο Μιχαηλίδης, υπήρξε ο πρώτος «εικαστικός» σκηνοθέτης, συγγραφέας, εκδότης, θεατρικός δάσκαλος. Με θαρραλέο «παρών» στα καλλιτεχνικά και όχι μόνον πράγματα του τόπου.

Έφυγε πρόσφατα από τη ζωή και γράφτηκαν γι’ αυτόν πολλά, εκτός από ένα: τον αγώνα του απέναντι στο Ίδρυμα Φορντ.

Πηγαίνουμε πίσω. Δικτατορία και το πρώτο περιφερειακό Θέατρο, το ιστορικό «Θέατρο της Νέας Ιωνίας» έκλεισε. Και ο δημιουργός του –προσφυγόπουλο στην καταγωγή– Γιώργος Μιχαηλίδης σώπασε.

Ώσπου, αργότερα, ένα πρωινό, περνώντας από την οδό Κεφαλληνίας, τον είδαμε καταϊδρωμένο και γελαστό να κουβαλάει κουβάδες με μπάζα. Μας είπε πως άδειαζε μια παλιά αποθήκη και έφτιαχνε θέατρο.

Ξαναπεράσαμε αρκετές φορές –είμαστε της γειτονιάς– και τον βρίσκαμε ολημερίς να σκάβει, να κουβαλάει, να καρφώνει. Ώσπου, στην κυριολεξία με νύχια και με δόντια έφτιαξε το «Ανοιχτό Θέατρο» της οδού Κεφαλληνίας 16.

Κατάκοπος, ευτυχής και απένταρος το άνοιξε με ωραίες και επιδραστικές παραστάσεις. Ενώ η κυρία Μυριβήλη και ο μυστηριώδης κύριος Μακ Λάουρι τον σημάδευαν επίμονα, ζητώντας του να δεχτεί τη χρηματική τους αρωγή, μια χορηγία για το καλό της προοδευτικής Τέχνης.

Κι εκείνος, πότε μέσα από το περιοδικό του «Ανοιχτό Θέατρο» –μηνιαία επιθεώρηση πολιτικού θεάτρου– πότε μέσα από τις δημόσιες δηλώσεις του, απαντούσε: «Πάρτε από πάνω μας τη θηλιά της Φορντ!».

Το Ίδρυμα Φορντ (Ford Foundation) είχε φτάσει μαζί με τη χούντα. Με φανερή έδρα την αμερικανική πρεσβεία, κι ενώ ο αντιαμερικανισμός του ελληνικού λαού βρισκόταν στο ζενίθ, προπαγάνδιζε το άλλο το «καλό πρόσωπο» της Αμερικής, εκείνο των Γραμμάτων, των Τεχνών και των Επιστημών.

Με γέφυρα διαμεσολαβητές –μεταξύ τους και έγκυροι δημοσιογράφοι– πλησίαζε πνευματικούς ανθρώπους, καλλιτέχνες, επιστήμονες, οι οποίοι έπρεπε να είναι προοδευτικοί και, ει δυνατόν, αντιφρονούντες και πρότεινε χορηγίες. Αρκούσε μια απλή αίτηση και ερχόταν η επιταγή των 300.000 δραχμών.

Ενέδιδαν πολλοί, ακόμη και κορυφαίοι. Άλλοι γιατί ήσαν αφελείς, άλλοι γιατί είχαν ελλιπή συνείδηση, άλλοι γιατί είχαν οικονομικά βάρη.

Όλοι το έκρυβαν, αλλά τα ονόματά τους διέρρεαν τεχνηέντως, προκαλώντας ντροπή, ενοχές, διασυρμό. Με μικρό κόστος, σπιλώνονταν αξίες.

Ξέσπασε σκληρός, πολύ σκληρός, διχαστικός πόλεμος, ανάμεσα σ’ εκείνους που υπερασπίζονταν το «ναι» και τους άλλους που υποστήριζαν το «όχι».

Από το Παρίσι, ο Κώστας Γαβράς έστελνε το έγκυρο αμερικανικό περιοδικό «Ramparts», το οποίο αποκάλυπτε τη δράση μιας διεθνούς συνωμοσίας της CIA, η οποία με όχημα το Ίδρυμα Φορντ, ξεκινώντας από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ και στοχεύοντας σε καλλιτέχνες και διανοούμενους, σκόρπιζε χρήματα ανά την υφήλιο.

Με πρόσχημα τα ευγενέστερα των ιδανικών εξασφάλιζε συμμαχίες που έφτασαν μέχρι την προετοιμασία του πραξικοπήματος στην Ινδονησία με τους 600.000 σφαγιασθέντες ανθρώπους.

Ύψωσαν δημόσια φωνή καταγγελίας η Λιλή Ζωγράφου, η Μαριέττα Ριάλδη, ο Στέφανος Ληναίος, οι εκδότες Λεωνίδας Χρηστάκης και Γιώργος Χατζόπουλος, ο δημοσιογράφος Κώστας Χατζηαργύρης.

Ενώ, απέρριψαν την προσφορά ο Ανδρέας Φραγκιάς, ο Σάκης Καράγιωργας, ο Μανώλης Αναγνωστάκης. Και πιο φωναχτά απ’ όλους, ο Γιώργος Μιχαηλίδης από το οχυρό του στην Οδό Κεφαλληνίας 16.