"Στην Αθήνα όταν τελειώνει το καλοκαίρι...", του Μάνου Χατζιδάκι

 

Στη φωτογραφία ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Ελία Καζάν, στην ηχογράφηση της μουσικής για το φιλμ America, America. Πηγή: Περιοδικό Οδός Πανός

Στην Αθήνα 

όταν τελειώνει

το καλοκαίρι είναι γιορτή. 

Και η νύχτα είναι πιο όμορφη

κι από την πιο όμορφη γυναίκα.

Μια τέτοια νύχτα, 

πάνω σε μια ταράτσα με πολύ κόσμο 

που μίλαγε και τραγουδούσε, ο Ελία Καζάν μου φώναξε από μακριά:

''Θέλεις να γράψεις τη μουσική

για το America, America'';

Εκείνη την ώρα ακριβώς,

η Ακρόπολη χρωματισμένη σαν γλυκό

συνοικιακού ζαχαροπλαστείου

από το Ήχος και Φως, με Δωρικές τρομπέτες 

και Ιωνικές συγχορδίες, 

τρόμαξε κι αυτόν κι εμένα, ενώ μια τρομερή φωνή

μας υπενθύμιζε

πως πριν 3.000 χρόνια, οι Αθάνατοι Έλληνες φτιάξανε

τον Αθάνατο Παρθενώνα... και η Ακρόπολη άλλαζε χρώματα

από την ντροπή της.

Τη στιγμή που είπα στον Καζάν 

ότι δέχομαι, η Ακρόπολη 

είχε γίνει ''πράσινη'' από το κακό της και οι κιθάρες άρχισαν 

να παίζουν γλυκανάλατα, τα Παιδιά του Πειραιά.

 

Ακούγοντάς το ο Καζάν, 

μου φώναξε αγανακτισμένα, 

πως δε θέλει στη μουσική 

που θα του φτιάξω μπουζούκια 

ή οτιδήποτε που να θυμίζει 

την άλλη ''αθάνατη'' δημιουργία,

το Ποτέ την Κυριακή.

"Συμφωνώ'', του απάντησα.

Κι έτσι άρχισε το πρόβλημα.

Τι όργανο θα έπρεπε 

να χρησιμοποιήσω στη μουσική 

του America, America.

 

Αυτά έγιναν το 1962.

 

Μια άλλη νύχτα, στη Νέα Υόρκη

του Σεπτέμβρη το 1963,

βρήκα επιτέλους 

πως θα ταίριαζε πολύ

στις αντιδράσεις του Σταύρου

- του ήρωα της ταινίας - 

ένα σαντούρι, 

που να κυριαρχεί 

πάνω σε όλα τα άλλα όργανα.

Τι είναι το σαντούρι;

Μια μπαγκέτα 

που χτυπά δυνατά

πάνω σε μια γυμνή χορδή.

Κάτι σαν τσέμπαλο.

Έντεκα νύχτες,

καθόλου όμορφες, 

στην Αθήνα,

έγραψα σε ένα στούντιο

τέσσερις ενότητες μουσικής

για το America, America, 

σύμφωνα με τα αρχικά μου σχέδια.

Για το χωριό,

για την πόλη,

για την αστική οικογένεια των Σινίκογλου

και για το βαπόρι που ταξιδεύει στην Αμερική.

Μια άλλη νύχτα,

επιστρέφοντας στη Νέα Υόρκη,

χάνω τα αρχικά μου σχέδια 

με την τσάντα μου σε ένα ταξί.

Μα ευτυχώς 

η μουσική μου είχε τελειώσει.

Και μια βροχερή νύχτα

στο Figaro του Greenwich Village,

έγραψα αυτά τα λίγα λόγια,

μαζί με την αγάπη μου

για τον Καζάν και την ταινία του,

που μου έδωσαν την ευκαιρία

να γράψω αυτή τη μουσική.

 

Μάνος Χατζιδάκις