Καλές γιορτές! Η μαγεία της τέχνης ας μας συνοδεύει...

 

«Κράτησαν… τη ζωή μας», η ετήσια θεματική έκδοση του «Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού»

 «Κράτησαν… τη ζωή μας»

Αφιερωμένη στους Ιάκωβο Καμπανέλλη, Τάσο Λειβαδίτη, Γρηγόρη Μπιθικώτση (και «υπό την σκέπην» του Μίκη Θεοδωράκη) η ετήσια θεματική έκδοση του «Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού»

Η ετήσια θεματική έκδοση του «Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού» ολοκληρώνεται. Η έκδοση του 2022 με τον γενικό τίτλο «Κράτησαν… τη ζωή μας», είναι αφιερωμένη στο «Έτος Ιάκωβου Καμπανέλλη» και στα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Τάσου Λειβαδίτη και του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Συνεκτικός άξονας είναι και στα τρία, εκτενή αφιερώματα που παρουσιάζονται σε περίπου 200 σελίδες, η συνεργασία των τιμώμενων καλλιτεχνών με τον Μίκη Θεοδωράκη. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στον πρόλογο της έκδοσής μας: 

«Με την «αναχώρηση» του Μίκη, πέφτει η αυλαία της παρουσίας των μεγάλων δημιουργών που γεννήθηκαν στον απόηχο της Μικρασιατικής καταστροφής, ανδρώθηκαν στη δίνη του πολέμου και της κατοχής, βίωσαν τις παθογένειες του μετεμφυλιακού κράτους, καταξιώθηκαν τη «μακρά» δεκαετία του ’60. (…)»

Στις 320 σελίδες του βιβλίου –ημερολόγιου για το 2022 με τον τίτλο «Κράτησαν… τη ζωή μας» περιλαμβάνονται: 

α)κείμενα για το θεατρικό, κινηματογραφικό, συγγραφικό, ποιητικό - στιχουργικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη 

β)για τη ζωή και τον ποιητικό – στιχουργικό λόγο του Τάσου Λειβαδίτη

 

και γ)για την πορεία του Γρηγόρη Μπιθικώτση στο τραγούδι που συχνά ταυτίστηκε με την πορεία και την προσφορά του Μίκη Θεοδωράκη. 

Όπως είθισται στις εκδόσεις μας, παρουσιάζεται ένα πλούσιο αρχειακό υλικό από εφημερίδες, φωτογραφίες, τεκμήρια. Ανάμεσα στα κείμενα που φιλοξενούνται ξεχωρίζουν δυο άμεσα και πλέον προσωπικά, της Κατερίνας Καμπανέλλη και του Γιάννη Θεοδωράκη (αδημοσίευτο αρχείο). 

Για τη θεματική έκδοση του 2022 συνεργάστηκαν για την έρευνα – τεκμηρίωση - συγγραφή και επιμέλεια των κειμένων οι: Ελένη Γλαρέντζου, Φώντας Ζαβιτσάνος, Δήμητρα Κουντή, Αλέξης Παπαδόπουλος, Ροδόλφος Σταματίου, Ανθή Χαρώνη. Ευχαριστούμε θερμά την Κατερίνα Καμπανέλλη, τη Γωγώ Κοροβέση – Κολυτά, τον Αναστάση Μαδαμόπουλο, τον Γιώργο Μαρκόπουλο, τον Ροδόλφο Σταματίου, τον Μανώλη Τασούλα, την Όλγα Φτούλη για την ουσιαστική συμβολή τους στο φετινό εκδοτικό μας εγχείρημα. 

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το βιβλίο - ημερολόγιο «Κράτησαν… τη ζωή μας» θα τιμάται πέντε (5) ευρώ όπως όλες οι εκδόσεις μας από το 2016.

Ο Διαφωτισμός, η Γαλλική Επανάσταση και το 1821, του Θανάση Γάλλου*

 Η εχθρότητα της ιεράς Συμμαχίας. 

Αναφορές των αγωνιστών για τα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα. 

Η επίδραση της γαλλικής Επανάστασης. 

Ο φιλελληνισμός. 

Ο προοδευτικός χαρακτήρας του ελληνικού Συντάγματος, ως αποκρυστάλλωμα της Επανάστασης. **

Πίνακας του Θεόφιλου

Δε γίνεται εύκολα αντιληπτό σήμερα, αλλά μια από τις σημαντικότερες πτυχές της Επανάστασης του 1821 είναι ότι ξέσπασε κόντρα στη ροή της ευρωπαϊκής ιστορίας εκείνης της εποχής. Τα πρώτα χρόνια μετά την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό, στις 18 Ιουνίου 1815, ήταν πολύ δύσκολα και σκοτεινά για τους επαναστάτες και τους ριζοσπάστες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι συντηρητικές μοναρχίες της Ευρώπης ήταν αποφασισμένες να μην επιτρέψουν να επαναληφθεί η επαναστατική κατάσταση της περιόδου 1789-1815, που οδήγησε την Ευρώπη σε σχεδόν αδιάκοπο πόλεμο από το 1792 μέχρι το 1815.  Καμία χώρα δεν έμεινε ανεπηρέαστη. Οι Γάλλοι στρατιώτες που εκστράτευαν από την Ανδαλουσία ως τη Μόσχα, από τη Βαλτική ως τη Συρία, σε έκταση μεγαλύτερη από κάθε άλλο σώμα κατακτητών από την εποχή των Μογγόλων και οπωσδήποτε μεγαλύτερη από οποιαδήποτε προηγούμενη στρατιωτική δύναμη στην Ευρώπη από την εποχή των επιδρομών των Σκανδιναβών το Μεσαίωνα, έκαναν αισθητή την οικουμενικότητα της επανάστασης τους πολύ πιο αποτελεσματικά από οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να τη μεταδώσει. Και οι ιδέες, τα δόγματα και οι θεσμοί που έφερναν μαζί τους, ακόμα και υπό την ηγεσία του Ναπολέοντα, από την Ισπανία ως τα Βαλκάνια ήταν οικουμενικά δόγματα, όπως γνώριζαν τα μοναρχικά καθεστώτα και όπως σύντομα θα μάθαιναν και οι λαοί. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Έλληνας «κλέφτης» που έμελλε να ηγηθεί της Επανάστασης του 1821 στην Ελλάδα, και οποίος διέφυγε στην Ζάκυνθο το 1806 ύστερα από την καταδίωξη του από τους Οθωμανούς, εξέφρασε πλήρως τα αισθήματα του στα Απομνημονεύματα του:

H Γαλλική Επανάστασις και ο Ναπολέων έκαμε, κατά την γνώμην μου (έγραφε ο Κολοκοτρώνης) να ανοίξη τα μάτια του κόσμου. Πρωτύτερα τα έθνη δεν εγνωρίζοντο, τους βασιλείς τους ενόμιζαν ως θεούς της γης, και ό,τι και αν έκαμναν το έλεγαν καλά καμωμένο. Δια αυτό και είναι δυσκολώτερο να διοικήσης τώρα λαόν.

Ήδη ο ελλαδικός χώρος είχε έρθει σε επαφή με τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης όταν το 1797 τα Επτάνησα κατελήφθησαν από τις γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις του Διευθυντηρίου. Η γαλλική παρουσία κράτησε μόλις μέχρι το 1799, αλλά η ανακατάληψη των νησιών από τον ρωσοτουρκικό στόλο οδήγησε τελικά στη ίδρυση του πρώτου νεοελληνικού κράτους, της Ιονίου Πολιτείας (1800-1807). Το 1807 τα ναπολεόντεια στρατεύματα επανακατέλαβαν τα Επτάνησα μέχρι το 1814, και μέσω των Επτανήσων οι φιλελεύθερες, ριζοσπαστικές και δημοκρατικές ιδέες διοχετεύθηκαν στον ελλαδικό χώρο. 

Μετά από είκοσι και πλέον χρόνια αδιάκοπου σχεδόν πολέμου και επανάστασης, τα νικηφόρα παλαιά καθεστώτα αντιμετώπιζαν προβλήματα σύναψης και διατήρησης της ειρήνης, προβλήματα ιδιαίτερα δυσχερή και επικίνδυνα. Τα συντρίμμια που προκάλεσαν οι δύο δεκαετίες του πολέμου έπρεπε να εκκαθαριστούν και να ανακατανεμηθούν τα εδάφη που κυριεύτηκαν. Κυρίως, ήταν φανερό για κάθε νοήμονα πολιτικό άνδρα ότι στο εξής ήταν ανεπίτρεπτος ένας ευρωπαϊκός πόλεμος μεγάλης κλίμακας, γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε, σχεδόν με βεβαιότητα, μια νέα επανάσταση και κατά συνέπεια την καταστροφή των παλαιών καθεστώτων. «Στο σημερινό στάδιο της κοινωνικής ασθένειας στην Ευρώπη» έλεγε ο βασιλιάς Λεοπόλδος του Βελγίου (ο θείος της βασίλισσας Βικτώριας της Αγγλίας) «θα ήταν ανήκουστο να εξαπολυθεί […] ένας γενικός πόλεμος. Ένας τέτοιος πόλεμος […] θα προκαλούσε ασφαλώς σύγκρουση αρχών [και], από όσο ξέρω την Ευρώπη, πιστεὐω ότι η σύγκρουση αυτή θα άλλαζε τη μορφή της και θα ανέτρεπε ολόκληρη τη δομή της». Το 1816, το 1817, το 1818 ήταν δύσκολα, σκληρά και σκοτεινά χρόνια για τους επαναστάτες και τους δημοκράτες σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι βασιλιάδες και οι πολιτικοί δεν ήταν ούτε πιο σοφοί ούτε πιο ειρηνόφιλοι από πριν. Αναμφίβολα όμως ήταν πιο φοβισμένοι.

Κατά συνέπεια, τον Ιούνιο του 1815, με το πέρας της λήξης του Συνεδρίου της Βιέννης, η τριμερής συνθήκη που υπογράφτηκε μεταξύ της Ρωσίας, της Αυστρίας και της Πρωσίας και στην προσχώρησε το ίδιο έτος και η Αγγλία, η γνωστή ως Ιερά Συμμαχία, στόχευε σε μία ευρωπαϊκή «ειρήνη» με δρακόντεια μέτρα ενάντια σε κάθε επαναστατικό κίνημα που θα εμφανιζόταν. Το 1818 στη Ιερά Συμμαχία προσχώρησε και η Γαλλία. Μια συμμαχία που είχε ιδιαίτερη επιτυχία από μία οπτική. Στην περίοδο μεταξύ της ήττας του Ναπολέοντα και του Κριμαϊκού Πολέμου του 1853-1856 δε μεσολάβησε πράγματι ούτε γενικός ευρωπαϊκός πόλεμος ούτε σύρραξη στην οποία μία Μεγάλη Δύναμη να αντιμετωπίσει μία άλλη στο πεδίο της μάχης (ο όρος Μεγάλες Δυνάμεις είναι επινόηση της εποχής της Ιεράς Συμμαχίας). Και εκτός από τον Κριμαϊκό Πόλεμο, μεταξύ του 1815 και του 1914 δε μεσολάβησε πόλεμος στον οποίον να αναμειχθούν περισσότερες από δύο Μεγάλες Δυνάμεις. Ωστόσο τα επαναστατικά κινήματα ανέτρεψαν την πολύ δύσκολα κερδισμένη διεθνή σταθερότητα αρκετές φορές. Η πρώτη επιτυχημένη ανατροπή ήταν η Ελληνική Επανάσταση του 1821. 

Ο διακανονισμός των διεθνών ζητημάτων στην Ευρώπη μετά τους ναπολεόντειους πολέμους δεν ήταν ούτε δικαιότερος ούτε ηθικότερος από προγενέστερους ιστορικά διακανονισμούς, όμως αν ληφθούν υπόψη οι εντελώς αντιφιλελεύθεροι και αντεπαναστατικοί σκοποί των δημιουργών του, ήταν μία απόπειρα ρεαλιστική και συνετή, σχεδόν συμβιβαστική. Δεν έγινε καμία απόπειρα εκμετάλλευσης της ολοκληρωτικής νίκης κατά των Γάλλων, οι οποίοι δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να εξωθηθούν σε ένα νέο γύρο Ιακωβινισμού. Τα σύνορα της ηττημένης χώρας ήταν ελαφρώς καλύτερα από ότι το 1789, η χρηματική αποζημίωση δεν ήταν παράλογη, η κατοχή από τα ξένα στρατεύματα σύντομη (έως το 1817), ενώ ως το 1818 η Γαλλία είχε γίνει εκ νέου δεκτή ως πλήρες μέλος της «Ευρωπαϊκής Συμφωνίας». Αν δεν είχε μεσολαβήσει η επιστροφή του Ναπολέοντα και η περίοδος των Εκατό Ημερών, οι όροι αυτοί θα ήταν ακόμα πιο μετριοπαθείς. Η παλινόρθωση των Βουρβώνων ήταν γεγονός, αλλά είχε γίνει πια αντιληπτό (όχι φυσικά από όλους τους κρατούντες) ότι έπρεπε να προβούν σε παραχωρήσεις απέναντι στο επικίνδυνο πνεύμα των υπηκόων τους. Οι σημαντικότερες αλλαγές που έφερε η Επανάσταση έγιναν δεκτές, και παραχωρήθηκε η εμπρηστική αυτή επινόηση που λέγεται σύνταγμα, με άκρως μετριοπαθή μορφή φυσικά αυτή τη φορά, ως Καταστατικός Χάρτης βέβαια που δήθεν «παραχώρησε ελεύθερα και με τη θέληση του», μετά την επιστροφή του στη Γαλλία, ο απόλυτος μονάρχης Λουδοβίκος ο ΙΗ’.  Ο χάρτης της Ευρώπης άλλαξε χωρίς να ληφθούν υπόψη ούτε οι βλέψεις και οι επιθυμίες των λαών ούτε τα δικαιώματα τους, αλλά ούτε και τα δικαιώματα των πολυάριθμων ηγεμόνων οι οποίοι εκδιώχθηκαν κάποια στιγμή από τους Γάλλους, αλλά με μόνη σοβαρή μέριμνα την ισορροπία των πέντε Μεγάλων Δυνάμεων που αναδείχτηκαν από τους πολέμους: της Ρωσίας, της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Αυστρίας και της Πρωσίας. Στην πραγματικότητα μόνο οι τρεις πρώτες μετρούσαν. 

Οι δημόσιοι άνδρες του 1815 είχαν αρκετή σύνεση για να γνωρίζουν ότι κανένας διακανονισμός όσο προσεκτικά μελετημένος και αν ήταν, δε θα άντεχε μακροπρόθεσμα στον ανταγωνισμό ανάμεσα στα κράτη και στις συνεχώς μεταβαλλόμενες περιστάσεις. Κατά συνέπεια, επιδόθηκαν στην εκπόνηση ενός μηχανισμού για τη διατήρηση της ειρήνης, ρυθμίζοντας δηλαδή όλα τα προβλήματα καθώς αυτά ανέκυπταν, μέσω τακτικών συνεδρίων της Συμμαχίας. Εξυπακούεται φυσικά ότι τις ζωτικές αποφάσεις στα συνέδρια αυτά θα έπαιρναν οι Μεγάλες Δυνάμεις. Η «Ευρωπαϊκή Συμφωνία», άλλος ένας όρος που πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε τότε, δεν αντιστοιχούσε στον σημερινό Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), αλλά μάλλον στα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ωστόσο, τα τακτικά συνέδρια συνήλθαν μόνο για λίγα χρόνια, από το 1818, όταν όπως προαναφέρθηκε η Γαλλία έγινε εκ νέου δεκτή στη Συμφωνία, ως το 1822. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ήταν που έσπασε αυτή τη Συμφωνία. 

Το σύστημα των συνεδρίων κατέρρευσε, διότι δεν μπόρεσε να επιζήσει τα χρόνια αμέσως μετά τους ναπολεόντειους πολέμους, όταν ο λιμός του 1816-1817 και η οικονομική ύφεση διατηρούσαν ζωντανό το φόβο μίας νέας κοινωνικής επανάστασης παντού στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Βρετανίας. Μετά την αποκατάσταση της οικονομικής σταθερότητας γύρω στο 1820, κάθε διαταραχή του διακανονισμού του 1815 απλώς αποκάλυπτε τις αποκλίσεις ανάμεσα στα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων. Μόνο η Αυστρία, υπό τη σιδηρά πυγμή του Μέττερνιχ, αντιμέτωπη με έναν πρώτο γύρο αναστάτωσης και επανάστασης στα 1820-1822, έμεινε προσκολλημένη στην αρχή ότι όλα αυτά τα κινήματα πρέπει άμεσα και αυτομάτως να καταπνίγονται για το καλό της κοινωνικής τάξης (και της αυστριακής εδαφικής ακεραιότητας). 

Ήταν η Ελληνική Επανάσταση του 1821, η δυναμική της και η επιβίωση της τα πρώτα χρόνια, που ανέδειξε περίτρανα τον διχασμό ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις, παρά το γεγονός ότι ήταν όλες εχθρικές προσκείμενες στην Επανάσταση του 1821, τουλάχιστον αρχικά. Η Ρωσία, παρά την αντιπάθεια της για τις επαναστάσεις, δεν μπορούσε να μην επωφεληθεί από το κίνημα ενός ορθόδοξου λαού (και ας πρόδωσε την Επανάσταση στην πρώτη της φάση στη Μολδοβλαχία) που αποδυνάμωνε την Οθωμανική Αυτοκρατορία και επομένως έπρεπε να στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη ρωσική βοήθεια. Επιπλέον, είχε το δικαίωμα από τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), μετά τον τελευταίο ρωσοτουρκικό πόλεμο, να παρεμβαίνει στα εσωτερικά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για την προστασία των ορθόδοξων χριστιανών. Ο φόβος για μονομερή επέμβαση της Ρωσίας, διεθνής φιλελληνική πίεση, τα οικονομικά συμφέροντα εκατέρωθεν και η σταδιακά αυξανόμενη γενική πεποίθηση ότι η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν μπορούσε τελικά να αποτραπεί, μπορούσε όμως να πραγματοποιηθεί συντεταγμένα και οργανωμένα, οδήγησε τελικά τους Βρετανούς, από το 1823 και μετά, από την αρχική εχθρότητα στην ουδετερότητα και τελικά σε μια ανεπίσημη επέμβαση υπέρ των Ελλήνων. Η ελληνική επανάσταση εξυπηρετούσε την πολιτική του διαμελισμού και της κατοχής. Η Ελλάδα κέρδισε έτσι την ανεξαρτησία της το 1830, με τη βοήθεια τόσο της Ρωσίας όσο και της Βρετανίας. Η διεθνής ζημιά ελαχιστοποιήθηκε με τη δημιουργία ενός μικρού ελληνικού βασιλείου (τα τρία συντάγματα της Επανάστασης που προέκυψαν από τις τρεις Εθνοσυνελεύσεις της επαναστατημένης Ελλάδας, δηλαδή την πρώτη της Επιδαύρο το 1822, τα δεύτερη του Άστρους το 1823, και την τρίτη της Τροιζήνας το 1827, ήταν πιο φιλελεύθερα και ριζοσπαστικά και από της Γαλλικής Επανάστασης ακόμα και έμειναν φυσικά κενό γράμμα), με ηγεμόνα έναν από τους πολλούς μικρούς Γερμανούς πρίγκιπες (τον Βαυαρό Όθωνα), ενός βασιλείου που δε θα ήταν απλώς ρωσικός δορυφόρος. Αλλά η μονιμότητα του διακανονισμού του 1815, το σύστημα των συνεδρίων και η αρχή της κατάπνιξης κάθε επανάστασης είχαν πια καταρρεύσει. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη αξία της Επανάστασης του 1821. 

Σπάνια η ανικανότητα των κυβερνήσεων να σταματήσουν τον ρου της ιστορίας έχει αποδειχτεί τόσο περίτρανα από ότι στη γενιά μετά το 1815. Ο υπέρτατος στόχος όλων των Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν μόλις αναλώσει πάνω από είκοσι πολεμώντας τη Γαλλική Επανάσταση και στη συνέχεια τον Ναπολέοντα, ήταν να αποτρέψουν το ενδεχόμενο μιας δεύτερης επανάστασης ή την ακόμα μεγαλύτερη καταστροφή που θα προξενούσε ένας γενικός επαναστατικός ξεσηκωμός στα πρότυπα του γαλλικού. Αυτός ήταν ο στόχος ακόμα και των Βρετανών, οι οποίοι δε συμπαθούσαν τον αντιδραστικό απολυταρχισμό που επιβλήθηκε εκ νέου σε ολόκληρη την Ευρώπη και γνώριζαν πολύ καλά ότι δεν ήταν δυνατή ούτε θεμιτή η αποφυγή των μεταρρυθμίσεων, αλλά από την άλλη πλευρά έτρεμαν την εξάπλωση ενός νέου γαλλικού ή ακόμα χειρότερα ευρωπαϊκού Ιακωβινικού πολιτικού ριζοσπαστισμού περισσότερο από κάθε άλλο ενδεχόμενο στον διεθνή χώρο. Παρόλα αυτά, ποτέ στην ευρωπαϊκή ήπειρο, και πολύ σπάνια σε άλλες περιοχές, η επαναστατική τάση δεν ήταν τόσο ενδημική, τόσο γενική, τόσο έτοιμη να μεταδοθεί ταχύτατα, και αυθόρμητα και ταυτόχρονα με εσκεμμένη προπαγάνδα.

Ωστόσο, μόνο μία από τις επαναστάσεις του 1820-1822 κατόρθωσε να επιβληθεί και αυτό αποδίδεται εν μέρει στην επιτυχία της να πάρει μορφή γνήσιας λαϊκής επανάστασης και εν μέρει στην σταδιακά ευνοϊκή διπλωματική κατάσταση: ο ελληνικός ξεσηκωμός του 1821. Η Ελλάδα συνεπώς έγινε η πηγή έμπνευσης του διεθνούς φιλελευθερισμού, και ο φιλελληνισμός που σήμαινε οργανωμένη υποστήριξη στην Επανάσταση και η συμμετοχή πολυάριθμων εθελοντών στον ελληνικό αγώνα, έπαιξε στη συσπείρωση των ευρωπαίων ριζοσπαστών – προοδευτικών – επαναστατών –φιλελεύθερων, κατά τη δεκαετία του 1820, ρόλο αντίστοιχο με αυτόν που θα έπαιζε στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1930 η υποστήριξη στην Ισπανική Δημοκρατία. 

Και επίσης σε μία και μόνη περίπτωση ο ατέρμονος πόλεμος των ποιμενικών φύλων και των ληστών – ηρώων ενάντια σε οποιαδήποτε υπαρκτή κυβέρνηση συγκεράστηκε με τις ιδέες του αστικού εθνικισμού και της Γαλλικής Επανάστασης: στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα (1821-1830). Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός ήταν σαφώς επηρεασμένος από τον Γαλλικό, ο Αδαμάντιος Κοραής, ένας από τους μεγαλύτερους νεοέλληνες διαφωτιστές ζούσε στο Παρίσι, ο Ρήγας Φεραίος είχε επιχειρήσει να συναντήσει τον Βοναπάρτη όταν ο τελευταίος διοικούσε τη στρατιά της Ιταλίας και φυσικά όπως προαναφέρθηκε, οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης διοχετεύθηκαν στον ελλαδικό χώρο μέσω της Ιταλίας και των Βαλκανίων και ιδίως των Επτανήσων, λόγω της γαλλικής κατάκτησης. (Για παράδειγμα, ο Ανδρέας Κάλβος ανήκε σε οργάνωση Καρμπονάρων, είχε συλληφθεί και είχε απελαθεί στη Ζάκυνθο, με το προσωνύμιο «ο Έλληνας») 

Ήταν συνεπώς φυσικό η Ελλάδα να γίνει θρύλος και πηγή έμπνευσης των απανταχού εθνικιστών και φιλελεύθερων. Γιατί μόνο στην Ελλάδα ένας ολόκληρος λαός ξεσηκώθηκε ενάντια στον κατακτητή με τρόπο που θα μπορούσε εύλογα να ταυτιστεί με την υπόθεση του ευρωπαϊκού «προοδευτικού» στρατοπέδου και αντίστροφα η υποστήριξη του ευρωπαϊκού «προοδευτικού» στρατοπέδου με ηγέτη το Λόρδο Βύρωνα που πέθανε στην Ελλάδα, συνέβαλε σημαντικά στο να λάβει η Επανάσταση του 1821 διεθνείς διαστάσεις και να πραγματωθεί τελικά η ελληνική ανεξαρτησία. 

Οι περισσότεροι Έλληνες έμοιαζαν πολύ με τις υπόλοιπες ξεχασμένες πολεμικές αγροτικές τάξεις και φυλετικές ομάδες των Βαλκανίων. Μια μικρή μερίδα τους όμως αποτελούσε διεθνή εμπορική και διοικητική τάξη, εγκατεστημένη σε παροικίες και πόλεις σε ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, και πέρα από αυτή. Η γλώσσα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, στην οποία ανήκαν οι περισσότεροι λαοί των Βαλκανίων, ήταν η ελληνική, και Έλληνες επάνδρωναν τα υψηλότερα κλιμάκια της ως τον Έλληνα Οικουμενικό Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης. Έλληνες κρατικοί υπάλληλοι, ως υποτελείς πρίγκιπες, διοικούσαν τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, δηλαδή τη σημερινή Ρουμανία. Υπό αυτήν την έννοια, οι μορφωμένες και εμπορικές τάξεις των Βαλκανίων, της Μαύρης Θάλασσας, της Μικράς Ασίας είχαν εξελληνιστεί πολιτισμικά, οποιαδήποτε και αν ήταν η εθνική τους καταγωγή, ακριβώς εξαιτίας της φύσης των δραστηριοτήτων τους. Κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα ο εξελληνισμός αυτός προχώρησε πιο ορμητικά από ότι προηγουμένως, κυρίως λόγω της σημαντικής οικονομικής ανάπτυξης που αύξησε επιπλέον την εμβέλεια αλλά και τις επαφές της ελληνικής διασποράς. Το νέο και ανθηρό σιτεμπόριο της Μαύρης Θάλασσας (η οποία είχε πάψει με τη Συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, το 1774, να είναι «οθωμανική» θάλασσα, και είχε ανοιχτεί στη διεθνή αγορά, ενισχύοντας τη δύναμη των Ελλήνων εμπόρων τον τελευταίο μισό αιώνα πριν από την Επανάσταση) έφερε τους Έλληνες στ ιταλικά, γαλλικά και βρετανικά επιχειρηματικά κέντρα και ενίσχυσε τους δεσμούς τους με τη Ρωσία. Η ανάπτυξη του βαλκανικού εμπορίου έφερε τους Έλληνες ή τους εξελληνισμένους εμπόρους στην Κεντρική Ευρώπη. Οι πρώτες εφημερίδες στην ελληνική γλώσσα εκδίδονται στη Βιέννη (η πρώτη ελληνική εφημερίδα είναι η Εφημερίς των αδελφών Πουλίου που εκδόθηκε στη Βιέννη την περίοδο 1791-1797, δηλαδή ακριβώς την ίδια περίοδο με τη διεξαγωγή της Γαλλικής Επανάστασης). Και ήταν ακριβώς σε αυτούς τους κόλπους της κοσμοπολίτικης διασποράς που ρίζωσαν οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης: o φιλελευθερισμός, ο εθνικισμός και οι μέθοδοι πολιτικής οργάνωσης από τις μασονικές μυστικές εταιρείες. Ο Ρήγας Φεραίος (1757-1798) ο ηγέτης ενός πρώιμου, περιορισμένου και ίσως παμβαλκανικού επαναστατικού κινήματος, μιλούσε γαλλικά και προσάρμοσε τη Μασσαλιώτιδα στα ελληνικά δεδομένα. Το Ελληνόγλωσσο Ξενοδοχείο (Hôtel Hellénophone) ονομαζόταν μια μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1809 στο Παρίσι από τον Θεσσαλονικέα Γρηγόριο Ζαλύκη, με σκοπό την πνευματική αναγέννηση και διαφώτιση των Ελλήνων και την προετοιμασία εξέγερσης των Ελλήνων ενάντια στους Τούρκους. Σημαντικό μέλος του ήταν ο φιλέλληνας Ωγκύστ ντε Σουαζέλ Γκουφιέ. Ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, ένας από τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας ήταν επίσης μέλος του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου. Η Φιλική Εταιρεία, η μυστική πατριωτική εταιρεία η οποία ήταν κυρίως υπεύθυνη για τη στρατολόγηση μελών για την επικείμενη επανάσταση του 1821, ιδρύθηκε στο νέο μεγάλο ρωσικό λιμάνι της Οδησσού το 1814.

Ο εθνικισμός τους ήταν έως ένα βαθμό ανάλογος με τα ελιτιστικά κινήματα της Δύσης. Έτσι μόνο εξηγείται το σχέδιο εξέγερσης για την ανεξαρτησία από τους Οθωμανούς στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες υπό την ηγεσία Ελλήνων προυχόντων. Γιατί οι μόνοι που θα μπορούσαν να ονομαστούν Έλληνες στην εξαθλιωμένη αυτή περιοχή των δουλοπάροικων ήταν οι άρχοντες, οι επίσκοποι, οι έμποροι και οι διανοούμενοι. Η εξέγερση εκεί ξεκίνησε νωρίτερα (το Φεβρουάριο του 1821) για να ηττηθεί οριστικά τον Ιούνιο στη μάχη του Δραγατσανίου. Ευτυχώς όμως η Φιλική Εταιρεία είχε φροντίσει να προσηλυτίσει και τους ντόπιους «κλέφτες», τους εκτός νόμου και τους αρχηγούς των οικογενειών των ελληνικών βουνών, ιδίως στην Πελοπόννησο, και με πολύ μεγάλη επιτυχία, ιδίως μετά το 1818. Είναι πάρα πολύ αμφίβολο κατά πόσο αυτός ο σύγχρονος εθνικισμός σήμαινε και πολλά πράγματα για αυτούς τους «κλέφτες», αν και πολλοί από αυτούς διέθεταν τους γραμματικούς τους που συνέτασσαν μανιφέστα στην ιακωβινική ορολογία. Αν κάτι αντιπροσώπευαν και υποστήριζαν ήταν το πανάρχαιο «ήθος» μιας χερσονήσου, όπου η έννοια του παράνομου ήρωα ήταν διαδεδομένη και όπου ο εκτός νόμου ανέβαινε στα βουνά για να αντισταθεί σε κάθε κυβέρνηση και για να επανορθώσει τις αδικίες που γίνονταν εις βάρος του λαού. Αυτή η «ηθική» στη Βαλκανική χερσόνησο ήταν μία μορφή πολιτικού ιδεώδους. Στον ξεσηκωμό ανδρών όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Ανδρούτσος, ο Καραϊσκάκης, ο Μπότσαρης, οι εθνικιστές δυτικού τύπου πρόσφεραν την ηγεσία και τους τοποθετούσαν σε πανελλαδική μάλλον παρά καθαρά τοπική κλίμακα. Με τη σειρά τους βέβαια, αποκόμιζαν από την Επανάσταση του 1821 ένα μοναδικό στοιχείο που ενέπνεε το δέος, τον μαζικό ξεσηκωμό δηλαδή ενός ένοπλου λαού.

Ο νέοελληνικός εθνικισμός κατόρθωσε τελικά να εξασφαλίσει την ανεξαρτησία της χώρας, παρόλο που ο συνδυασμός και οι μετέπειτα συγκρούσεις μεταξύ αστικής ηγεσίας και μεγαλοκαραβοκυραίων, κοτσαμπάσηδων γαιοκτημόνων, κλέφτικης αποδιοργάνωσης και Φιλικών, παράλληλα με την επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων γέννησε τελικά μάλλον μία καρικατούρα του δυτικού φιλελεύθερου ιδεώδους, που καμία σχέση δεν είχε με τα συντάγματα της Επανάστασης. Ύστερα από δέκα χρόνια απόλυτης μοναρχίας του Όθωνα, η επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, επρόκειτο να δώσει στην Ελλάδα το πρώτο της σύνταγμα. Είχε επίσης και το παράδοξο αποτέλεσμα να περιορίσει τον Ελληνισμό στο μισό μόλις ελλαδικό χώρο, και κατά συνέπεια μέσω αυτής της ιστορικής εξέλιξης να δημιουργήσει ή να εντείνει τον λανθάνοντα εθνικισμό των άλλων βαλκανικών λαών. Την περίοδο που το να είναι κανείς Έλληνας αποτελούσε ένα σχεδόν απαραίτητο επαγγελματικό προσόν του εγγράμματου ορθόδοξου χριστιανού των Βαλκανίων, ο εξελληνισμός των βαλκανικών λαών είχε σημειώσει προόδους. Από τη στιγμή όμως που άρχισε να συνδέεται με την πολιτική υποστήριξη στην ελληνική επανάσταση, άρχισε να υποχωρεί ακόμα και ανάμεσα στις αφομοιωμένες βαλκανικές εγγράμματες τάξεις. Υπό αυτήν την έννοια, η ελληνική ανεξαρτησία ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για την εξέλιξη του εθνικισμού των υπόλοιπων βαλκανικών λαών.   

 Ενδεικτική βιβλιογραφία

-Ε. J. Hobsbawm,  Η Εποχή των Επαναστάσεων 1789-1848, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2000.

-Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών, Η Επανάσταση του Εικοσιένα, Επιστημονικό Συμπόσιο, 21-23 Μαρτίου 1981, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1981.

-Λεωνίδας Στρίγκος, Η Επανάσταση του ’21, Θεμέλιο, Αθήνα, 1966.

-Η Φιλική Εταιρεία. Επαναστατική δράση και μυστικές εταιρείες στη Νεότερη Ευρώπη, Συλλογικό έργο, Ασίνη, Αθήνα 2017.

-Λύσανδρος Παπανικολάου, Κοινωνική ιστορία της ελληνικής επανάστασης του 19ου αιώνα, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1991.

-Γιάννης Κορδάτος, Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, Μάτι, Αθήνα 2005.

-Νίκος Ροτζώκος, Επανάσταση και εμφύλιος στο εικοσιένα, Πλέθρον, Αθήνα 1997. 

-Γιάννης Σκαρίμπας, Το 1821 και η αλήθεια (τόμοι Α’-Β’-Γ’), Κάκτος, Αθήνα 1995.  

* Δρ Ιστορίας ΕΚΠΑ, ερευνητή-ιστορικού  στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)  

**Η ομιλία παρουσιάστηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2021 ως συμβολή του Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού στις εκδηλώσεις του Δήμου Ηρακλείου Αττικής για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821.  Δημοσιεύθηκε στο τεύχος 034 του Hot Doc History της εφημερίδας Documento, στις 18 Μαρτίου 2018.

     

Ο Διαφωτισμός, η Γαλλική Επανάσταση και το 1821

 

                   Ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Ρήγας Βελεστινλής υποβαστάζουν την Ελλάδα

(Θεόφιλος, 19ος αιώνας)

Ομιλία του Θανάση Γάλλου*  Δρ Ιστορίας ΕΚΠΑ, ερευνητή-ιστορικού 

στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)

«Βίλα Στέλλα», 23 Σεπτεμβρίου 2021, στις 20:00΄

«Ἡ ἐπανάστασις τῆς Ἑλλάδος ἦτο δικαιοτάτη, ἀλλά ἔγινεν ἀκαίρως. Ὁ καιρός της ἦτο τὸ 1850 ἔτος, ὅτε ἠθέλαμεν ἔχει πολλούς ἀπὸ τους ἔτι σπουδάζοντας νέους μας, ἡλικιωμένους ἄλλους μεταξύ 30 καί 40 ἐτῶν, καί  ἄλλους ὑπέρ τὰ 40, καί διδαγμένους ἀπό τά συμβάντα καί συμβαίνοντα σήμερον εἰς τήν Εὐρώπην, ἱκανούς  να δράξωσι τά πράγματα και νά διαλύσωσι τάς φατρίας»

Αυτή ήταν η θέση του Αδαμάντιου Κοραή (Σμύρνη 1748- Παρίσι 1833) του αποκαλούμενου «Πρύτανη του ελληνικού διαφωτισμού» και διδάσκαλου του Γένους. Τι γνωρίζουμε για αυτή την τόσο ενδιαφέρουσα και φωτεινή μορφή του νεοελληνικού διαφωτισμού; Πώς συνδέονται ο διαφωτισμός, η Γαλλική Επανάσταση και το ‘21; 

Σε αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα έρχεται να απαντήσει η ομιλία του ιστορικού-ερευνητή των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, Θανάση Γάλλου που διοργανώνεται από τον «Άλλο Τόπο Επικοινωνίας και Πολιτισμού». 

Η ομιλία με τίτλο «Ο Διαφωτισμός, η Γαλλική Επανάσταση και το 1821» θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου, στις 20.00΄ στη Βίλα Στέλλα (Σοφίας και Νεότητος, Ηράκλειο Αττικής), στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Δήμου Ηρακλείου για τα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση.

Αξίζει να σημειώσουμε πως αφορμή για το θέμα της ομιλίας αυτής ήταν το κείμενο του ιστορικού, ιδρυτή του Κέντρου Μαρξιστικών Μελετών και Ερευνών, Φίλιππου Ηλιού (1931 - 2004): «Τα ιδεολογικά ρεύματα στις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης». Το κείμενο ή, πιο σωστά, η εισήγησή του στην Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, στις 24 Νοεμβρίου 1976 (εντάσσεται σε σειρά ομιλιών «Γύρω από την Ελληνική Επανάσταση») φιλοξενείται στην ιστοσελίδα των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) https://aski1821.gr/iliou/).

*Ο Αθανάσιος Γάλλος είναι πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) με ειδίκευση στην Ιστορία. Έλαβε μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην Ευρωπαϊκή Ιστορία από το ίδιο Τμήμα. Ειδικεύεται σε θέματα γαλλικής και ευρωπαϊκής ιστορίας της περιόδου από τον ύστερο 18ο έως τον ύστερο 19ο αιώνα. Εργάζεται στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ). Έχει κάνει ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις σχετικά με τα θέματα αυτά. Έχει γράψει τα βιβλία: «Το θρησκευτικό ζήτημα στη Γαλλική Επανάσταση» και «Τα μικροαστικά στρώματα στη Γαλλική Επανάσταση (1787-1795). Μορφές δράσης, ιδεολογία και κοινωνικές αντιλήψεις». Επίσης έχει γράψει πολλά άρθρα σε ιστορικά και επιστημονικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει στα συλλογικά έργα: «Αναπάντεχες αφηγήσεις του παρελθόντος», «Νέα Φιλαδέλφεια-Νέα Χαλκηδόνα: Ιστορικές διαδρομές μέσα στον 20ο αιώνα», «Νίκαια-Αγ. Ιωάννης Ρέντης. Οδοιπορικό στη μνήμη», «Τα Ερείπια ή συλλογισμοί περί της εναλλαγής των αυτοκρατοριών» του Κονσταντέν-Φρανσουά Βολνέ (επίμετρο). Συμμετείχε στα συλλογικά έργα: «Ξετυλίγοντας το νήμα του χρόνου, 27 κείμενα για την ελληνική και την παγκόσμια ιστορία» και «Οκτωβριανή Επανάσταση 1917-2017».


Ο «Άλλος Τόπος Επικοινωνίας και Πολιτισμού» διοργανώνει επίσης ομιλία του φιλόλογου Θοδωρή Κοντάρα με θέμα το βιβλίο του επίτιμου δικηγόρου Αθηνών, Τάκη Α. Σαλκιτζόγλου: «Η Μικρά Ασία στην Επανάσταση του 1821. Η συμβολή των Μικρασιατών στον εθνικό αγώνα», την Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2021, στις 20:00, στον εξωτερικό χώρο της Βίλας Στέλλα.

Οι εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από το 1821, με την συμμετοχή πολλών συλλόγων και φορέων της πόλης, θα διεξαχθούν από τις 19 έως και τις 30 Σεπτεμβρίου, με ελεύθερη είσοδο στον αύλειο χώρο της Βίλας Στέλλα. Παράλληλα στον εσωτερικό χώρο του κτηρίου θα λειτουργεί έκθεση γραμματοσήμων με θέμα την Επανάσταση του 1821.



Επικοινωνία: αllostopos@gmail.com

https://allostopos.blogspot.com

fb: Άλλος-Τόπος-Επικοινωνίας και-Πολιτισμού-the-official-page

Μίκης Θεοδωράκης Χίος, 29 Ιουλίου 1925 - Αθήνα, 2 Σεπτεμβρίου 2021

Με τη μουσική του έγραψε ιστορία, τα τραγούδια του μίλησαν για την Ιστορία, η ζωή και η δράση του κομμάτι της ελληνικής ιστορίας για περισσότερα από 80 χρόνια...

Τιμώντας τη μνήμη του δημοσιεύουμε ένα σπάνιο ντοκουμέντο:

Από τη συναυλία στο Ανόβερο το 1972 "Χάρης 1944" από τον κύκλο τραγουδιών «Αρκαδία VIII»

Ποίηση: Μανόλης Αναγνωστάκης

Σύνθεση: Μίκης Θεοδωράκης, Μαρία Φαραντούρη

1η φωνή: Πέτρος Πανδής

2η φωνή: Άρια Σαγιόνμαα

3η φωνή: Ορχήστρα υπό τον Ι. Διδίλη (πιάνο)

Διευθύνει ο Μίκης Θεοδωράκης

Χάρης 1944

Ήμασταν όλοι μαζί και ξεδιπλώναμε ακούραστα τις ώρες μας

Τραγουδούσαμε σιγά για τις μέρες που θα ’ρχόντανε φορτωμένες πολύχρωμα οράματα

Αυτός τραγουδούσε, σωπαίναμε, η φωνή του ξυπνούσε μικρές πυρκαγιές

Χιλιάδες μικρές πυρκαγιές που πυρπολούσαν τη νιότη μας

Μερόνυχτα έπαιζε το κρυφτό με το θάνατο σε κάθε γωνιά και σοκάκι

Λαχταρούσε ξεχνώντας το δικό του κορμί να χαρίσει στους άλλους μιαν Άνοιξη.

Ήμασταν όλοι μαζί μα θαρρείς πως αυτός ήταν όλοι.

Μια μέρα μάς σφύριξε κάποιος στ’ αφτί: «Πέθανε ο Χάρης»

«Σκοτώθηκε» ή κάτι τέτοιο. Λέξεις που τις ακούμε κάθε μέρα.

Κανείς δεν τον είδε. Ήταν σούρουπο. Θα ’χε σφιγμένα τα χέρια όπως πάντα

Στα μάτια του χαράχτηκεν άσβηστα η χαρά της καινούριας ζωής μας

Μα όλα αυτά ήταν απλά κι ο καιρός είναι λίγος. Κανείς δεν προφταίνει.

…Δεν είμαστε όλοι μαζί. Δυο τρεις ξενιτεύτηκαν

Τράβηξεν ο άλλος μακριά μ’ ένα φέρσιμο αόριστο κι ο Χάρης σκοτώθηκε

Φύγανε κι άλλοι, μας ήρθαν καινούριοι, γεμίσαν οι δρόμοι

Το πλήθος ξεχύνεται αβάσταχτο, ανεμίζουνε πάλι σημαίες

Μαστιγώνει ο αγέρας τα λάβαρα. Μες στο χάος κυματίζουν τραγούδια.

Αν μες στις φωνές που τα βράδια τρυπούνε ανελέητα τα τείχη

Ξεχώρισες μια: Είν’ η δική του. Ανάβει μικρές πυρκαγιές

Χιλιάδες μικρές πυρκαγιές που πυρπολούν την ατίθαση νιότη μας

Είν’ η δική του φωνή που βουίζει στο πλήθος τριγύρω σαν ήλιος

Π’ αγκαλιάζει τον κόσμο σαν ήλιος που σπαθίζει τις πίκρες σαν ήλιος

Που μας δείχνει σαν ήλιος λαμπρός τις χρυσές πολιτείες

Που ξανοίγονται μπρος μας λουσμένες στην Αλήθεια και στο αίθριο το φως.

ΒΙΒΛΙΟ: Ο ΗΧΟΠΛΑΣΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ (Τα πεπραγμένα και όχι μόνο, αλλά... ούτε και μόνος)

 

Τον Στέλιο Γιαννακόπουλο, ο «Άλλος Τόπος Επικοινωνίας και Πολιτισμού» τον γνώρισε και τον σύστησε στο κοινό του, το 2018, όταν μέσω της εκδήλωσης με τον τίτλο «Σπαράγματα από τον Βίο ενός Ηχο-Πλάστη» προσπάθησε να σκιαγραφήσει την επαγγελματική του πορεία στα στούντιο της Columbia, του Τρίτου Προγράμματος της ΕΡΑ και αλλού. Με αφορμή αυτή την εκδήλωση ο Στέλιος Γιαννακόπουλος, έγινε ο δικό μας Στέλιος, επίτιμο πλέον μέλος του «Άλλου Τόπου» και τώρα, με αφορμή κι αυτή την εκδήλωση, έγινε και …βιβλίο!

Τίτλος του βιβλίου των εκδόσεων Άπαρσις: «Ο ΗΧΟΠΛΑΣΤΗΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ (Τα πεπραγμένα και όχι μόνο, αλλά... ούτε και μόνος)».Το βιβλίο συνυπογράφει ο Νίκος Πατηνιώτης επιμελητής της έκδοσης - τεχνικός σύμβουλος. Η πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στους δημοσιογράφους θα γίνει την Δευτέρα 5 Ιουλίου 2021 από τους συγγραφείς του, τον Γιώργο Ευσταθίου, υπεύθυνο των εκδόσεων Άπαρσις και τον Βασίλη Καλαμαρά, επιμελητή των κειμένων του βιβλίου, ποιητή και κριτικό.

Το βιβλίο, όπως σημειώνεται στο Δελτίο Τύπου, «συνοδεύεται από dvd διάρκειας 90΄ χορηγίας του Μάκη Μάτσα».

Πρόκειται για την «αυτοβιογραφία του μηχανικού φωνοληψίας Στέλιου Γιαννακόπουλου, ενός εκ των σπουδαιότερων και εμβληματικών ηχοληπτών της ελληνικής δισκογραφίας. Βασίζεται σχεδόν εξ΄ ολοκλήρου σε προσωπικές μαρτυρίες και εξιστορήσεις του βιογραφούμενου, στο προσωπικό του αρχείο (φωτογραφίες, έγγραφα και μαγνητοσκοπημένο υλικό), καθώς και σε επιλεγμένα άρθρα, αποκόμματα εφημερίδων και συνεντεύξεις δικές του ή/και άλλων. Περιλαμβάνει υποσημειώσεις, αναφορές σε πρόσωπα και ανθρώπους που είτε μίλησαν για τον ίδιο, είτε συνέβαλαν με τον οποιοδήποτε τρόπο στη συλλογή στοιχείων. Τέλος, περιλαμβάνονται βαθύτερες λεπτομέρειες γύρω από τις τεχνικές ηχογράφησης (επεξεργασία σήματος) κατά περίπτωση.»

Καλοτάξιδο να είναι!

 

 

ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΤΗΣ προβολή: Δευτέρα 10 Μαΐου 2021 - ΕΡΤ2 - 20:00΄

 

Ο συγγραφέας, δημοσιογράφος κριτικός και ιστορικός μουσικής, Γιώργος Μονεμβασίτης που δηλώνει «εσχάτως και …καλλιεργητής» αυτοβιογραφείται στο Μονόγραμμα.

Γεννήθηκε το 1947 στο Γύθειο, το πρώτο αγόρι σε μια οικογένεια με άλλα δυο κορίτσια. Μεγάλωσε στο Γύθειο στους απόηχους της εποχής του Τζοκόντο Μορέττι, Ιταλού μαέστρου που είχε εγκατασταθεί εκεί. Η μητέρα Ελένη έπαιζε μαντολίνο, ο πατέρας Βάσος Μονεμβασίτης βιολί.

Μικρός ακόμα, εκτός από μέλος της βυζαντινής χορωδίας της Αγίας Τριάδας, έψελνε στο δεξί ψαλτήρι με πρωτοψάλτη τον Θόδωρο Σκάντζικα.

Σπούδασε στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Από την πρώτη στιγμή των σπουδών μου στο ΕΜΠ έγινε μέλος της Μικτής Χορωδίας του Ιδρύματος καθώς και σολίστ κλασικής κιθάρας στις εκδηλώσεις της. Ήδη από τη στρατιωτική του θητεία (1970-72) άρχισε να εκπονεί στατικές μελέτες οικοδομικών και συγκοινωνιακών έργων, κάτι οποίο έκανε ανελλειπώς μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 2008.

Είναι καλός στη μουσική, στα μαθηματικά και στις ξένες γλώσσες «Ευεξήγητο, λέει, γιατί όλα αυτά βασίζονται στα σύμβολα· και όποιος έχει ευχέρεια σε ένα, έχει και στα άλλα. Αρκεί βεβαίως να το ανακαλύψει και να το καλλιεργήσει».

Την πολυδιάστατη προσωπικότητά του δίνουν ο «Επίλογος» και τα «Μουσικά Ημερολόγια» (από το συγγραφικό του έργο) καθώς και η συνεργασία του με περιοδικά και εφημερίδες όπως Ποπ και Ροκ, TaR, Ελευθεροτυπία, Δίφωνο, Echo-Artis, BHMAgazino, ΒΗΜΑ-Βιβλίο, Μετρονόμος.

Συνεργάστηκε με την Ορχήστρα των Χρωμάτων. Η φωνή του είναι γνωστή από το ραδιόφωνο, αφού συνεργάστηκε με πολλούς σημαντικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς ξεκινώντας από το Τρίτο Πρόγραμμα.

«Εκδώσαμε εξαιρετικά ηχογραφήματα για τα οποία νοιώθω περηφάνια, γιατί εγώ ήμουν πίσω απ' αυτά, με κυριότερο την “Αιώνια Εφηβεία της Φωνής” που ήταν ηχογραφήσεις της Φλέρυς Νταντωνάκη που τις είχα ανακαλύψει πεταμένες στην ταινιοθήκη του Τρίτο Προγράμματος. Ψάχνοντας για κάτι άλλο, συνέβη αυτό. Βρήκα τυχαία τις ηχογραφήσεις της Φλέρυς, οι οποίες εκδόθηκαν σε CD, που εκτός του ότι αναδείχθηκε σε ένα από τα πλέον ευπώλητα της εποχής του, έγινε αφορμή για να γίνει αφιέρωμα στη Φλέρυ, το οποίο δημοσιεύτηκε στο ένθετο περιοδικό των Κυριακάτικων Times του Λονδίνου».

Μία άλλη εκπομπή στο Τρίτο πρόγραμμα που έχει μείνει ιστορική, ήταν αυτή με την οποία γιορτάστηκαν τα 40 χρόνια του Τρίτου προγράμματος, μια εκπομπή που έκανε όλο το 1995 και ονομαζόταν “Το μουσικό ημερολόγιο του Τρίτου”. 365 εκπομπές, μια για κάθε ημέρα, που μάθαιναν οι ακροατές τι συνέβη αυτή την ημέρα στο παρελθόν της μουσική, της κλασσικής λόγιας μουσικής.

Για την προσφορά του έχει βραβευτεί από διάφορους φορείς όπως ο Δήμος Πεντέλης, ο Δήμος Νέου Ηρακλείου Αττικής, το Εμπορικό Επιμελητήριο Λακωνίας

Έχει γράψει σχόλια σε πολλές δισκογραφικές εκδόσεις, αλλά και προλόγους σε βιβλία που εστιάζουν στη μουσική.

Είναι παντρεμένος με την παιδαγωγό και σολίστ πιάνου Ντιάνα Βρανούση με την οποία συχνά συνεργάζεται.

Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης

Σκηνοθεσία: Χρίστος Ακρίδας

Δημ/φική επιμέλεια: Ιωάννα Κολοβού, Αντώνης Εμιρζάς

Φωτογραφία: Μαίρη Γκόβα

Ηχοληψία: Λάμπρος Γόβατζης

Μοντάζ: Θανάσης Παπαθανασίου

Διεύθυνση παραγωγής: Στέλιος Σγουράκης

https://www.facebook.com/monogrammatv/

Παρουσίαση βιβλίου: «Ήταν ένα μικρό καράβι… που ήταν α.α. αταξίδευτο», του ΡΟΔΟΛΦΟY σταματιου*

Το μικρό καράβι του Ροδόλφου Σταματίου μ’ όρτσα τα πανιά του, με τον καιρό και κόντρα στον καιρό, μας ταξιδεύει πίσω στον χρόνο. Σε καιρούς δύσκολους, φουρτουνιασμένους σε μια Ελλάδα με χαίνουσες ακόμα τις πληγές του εμφυλίου. Ήρωές του οι «ηττημένοι». Άνθρωποι απλοί, ταπεινοί, που ίσως ποτέ δεν μπόρεσαν να ταξιδέψουν σε ήρεμα νερά  και να ξαποστάσουν σ΄ απάνεμα λιμάνια, που κάποιοι όμως όπως ο Ροδόλφος Σταματίου, έχουν τα ικανά μάτια και το ψυχικό σθένος να τους βλέπουν σπουδαίους, κάτι που δεν απέχει απ' την αλήθεια, και να μπορούν να γράψουν γι' αυτούς τους ταπεινούς και τις σπουδαίες τους ζωές.

Οκτώ ιστορίες που ο Ροδόλφος αφιερώνει «στη μελαγχολία του ΆΡΗ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗ, στο παράπονο του ΝΙΚΟΥ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗ, στην περηφάνεια των ΤΕΡΤΣΕΤΗ και ΠΟΛΥΖΩΙΔΗ, στην αγανάκτηση του ΟΔΥΣΣΕΑ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ και στην εγγονή του ΕΥΡΙΔΙΚΗ».

Τα τέσσερα πρώτα διηγήματα μας ταξιδεύουν «στα σχολικά χρόνια των παιδιών της θρεψίνης και του μουρουνόλαδου».

Πρώτο λιμάνι η πρώτη τάξη του δημοτικού στο Παρθεναγωγείο της Μυτιλήνης. Εκεί, που όπως ο ίδιος ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας εξομολογείται: «…δεν μου άρεσε και πολύ το σχολείο. Ήμουν ο μαθητής που με έρανο μου πήρανε την πλάκα με το κοντύλι, δύο τετράδια, ένα με ίσιες γραμμές και ένα με τετραγωνάκια για την αριθμητική, ένα λευκό για ιχνογραφία, μολύβια, γόμα ξύστρα και όλα αυτά μαζί με μια χάρτινη εικονίτσα του Αγίου Συμεών…».

Στις επόμενες τάξεις του δημοτικού σχολείου μεταφερόμαστε στη μεταπολεμική Αθήνα. Ο Ροδόλφος μας παίρνει απ΄ το χέρι και μας σεργιανά στις γειτονιές της. Στιγμιότυπα από τη σχολική και την καθημερινή ζωή στις αρχές της δεκαετίας του ΄50 περνούν από μπροστά μας σαν κινηματογραφική, ασπρόμαυρη ταινία. Οι εικόνες ζωντανές, οι περιγραφές άλλοτε με χιούμορ και νοσταλγία άλλοτε με σκληρό ρεαλισμό.

Ο δάσκαλος της δευτέρας δημοτικού στο Περιστέρι, που μπορεί ο ήρωας της ιστορίας να μη θυμάται τ΄ όνομά του αλλά θυμάται την καλοσύνη και το ενδιαφέρον του για τα παιδιά και, που κάποια μέρα με τη βία τον πήραν «κάποιοι κύριοι» απ΄ την τάξη.

Τα επόμενα χρόνια στα Κάτω Πετράλωνα. Το σχολείο στην Κεριάδων και Αγαθοδαίμωνος, η ξυλόσομπα, η βιβλιοθήκη του σχολείου που φτιάχτηκε με τη βοήθεια της θείας Λένας, η συμμετοχή των μαθητών στην υποδοχή του Τίτο. 

Το σπίτι στην οδό Πανδώρου 27 με την τούρκικη τουαλέτα, ο χωματόδρομος, η καταβρεχτήρα το καλοκαίρι και ο άνθρωπος με το καρότσι και το μαγικό κουτί με τους ωκεανούς, τα πολύχρωμα τροπικά ψαράκια, τη ζούγκλα, τους «καλούς» λευκούς και τους «κακούς» ινδιάνους, τις χορεύτριες με τα αραχνούφαντα πέπλα και τόσα άλλα θαύματα για τους μικρούς και τους μεγάλους. Ο ιδιοκτήτης του διπλανού σπιτιού με τον αρτιφισιέ τοίχο στην πρόσοψη, όπου με κόκκινη μπογιά ήταν γραμμένη  η λέξη «λαοκρατία» και που πεισματικά αρνιόταν να σβήσει παρά τις επίμονες συστάσεις του αστυφύλακα.

Και τέλος στην έκτη δημοτικού, στο αρβανιτοχώρι στα Λιόσια. Τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα και η υπόσχεση ζωής: «Αυτό ακριβώς θα είμαι δάσκαλε. Όπου και να είμαι, θα είμαι ΟΡΘΙΟΣ».

Η πέμπτη ιστορία είναι αφιερωμένη στον Προκόπη Πανταζή, στον Αντάρτη του βουνού και της αδικίας. Γεννημένος το 1923 στο Κεράμι, οικισμό της Καλονής, στη Λέσβο. Αντάρτης στο βουνό το 1947, η ζωή του όλη διώξεις, καταδίκες σε θάνατο, φυλακές. Διαβάζουμε: «Είχα την εντύπωση καθώς τον έβλεπα πως έβγαζε μια λάμψη, δεν τόλμησα να το πω γιατί θα με κορόιδευαν ότι έβλεπα φωτοστέφανο». «…Ήταν ένας άνδρας ψηλός που πάνω του σταμάτησαν πολλές κακουχίες και γι αυτό είχε μια περηφάνεια αλλά και καταδεκτικότητα. Οι συγχωριανοί του έλεγαν ότι ήταν σαν Βυζαντινός Άγγελος του Κόντογλου ή Μυτιληνιός χωρικός του Θεόφιλου που χορεύει Βαρύ Ζεϊμπέκικο».  

Στην έκτη ιστορία με τον τίτλο «Αδέσποτα σκυλιά και άνθρωποι» γνωρίζουμε τον Κανέλλο, ένα καλοταϊσμένο, αδέσποτο σκύλο μόνιμο κάτοικο της πλατείας μπροστά από τον σταθμό του τρένου. Η ιστορία αυτή είναι αφιερωμένη «στους αγνούς ανώνυμους αγωνιστές, στα αδέσποτα, στους άστεγους, στους διαγραμμένους του ΚΚΕ, σ’ αυτούς που έφυγαν από ιατρικό ή τροχαίο λάθος, σ’ αυτούς που στο ληξιαρχείο στο όνομα πατρός γράφει «άγνωστος», στις κοπελίτσες της επαρχίας που γράφουν κρυφά το βράδυ ποιήματα, στους «εξαφανισμένους» της Λατινικής Αμερικής και σε όλους τους πρόσφυγες του πολέμου και της φτώχειας».

Στην έβδομη ιστορία με τον τίτλο «Υπάρχουν και χειρότερα» ο συγγραφέας μας μεταφέρει στον Φλεβάρη του 1968. Η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο περιγράφει τη «διαμονή» στην οδό Μπουμπουλίνας. Με λεπτή ειρωνεία περιγράφει τις μεθόδους ανάκρισης «στα επείγοντα». Το πηγαινέλα απ΄ το κελί 7 της απομόνωσης στην ταράτσα: «Εμείς ότι μπορέσαμε κάναμε εδώ στα “επείγοντα”. Σου δώσαμε τις “πρώτες βοήθειες”. Πρέπει να πας στην ταράτσα στο “χειρουργείο”. Άντε να πάρεις και τον αέρα σου. Μετά την ταράτσα σε σούρνουν πάλι στο κελί σου το 7…».

Η όγδοη ιστορία «Ήταν ένα μικρό καράβι. Μια ιστορία που έγραψε η ζωή», είναι αυτή που έδωσε τ΄ όνομά της και στο βιβλίο.

Είναι η ιστορία της κυρα - Βιλελμίνης, της Αϊβαλιώτισσας  που στη μικρασιατική καταστροφή βγήκε στη Μυτιλήνη, γυναίκα προκομένη έκανε διάφορες δουλειές, ότι μπορούσε. Του γιού της του Ταξιάρχη που από τα δεκαπέντε του έπιασε δουλειά αχθοφόρος στο λιμάνι, που αγάπησε και παντρεύτηκε την Πελαγία «ένα ωκεανό ομορφιάς» και της κόρης τους της μικρόσωμης Ζαχαρούλας  που ανεβασμένη σ΄ ένα κλαδί μυγδαλιάς τραγουδούσε και γελούσε.

Διωγμένη απ΄ τη φτώχια και τις συνεχείς ενοχλήσεις από την αστυνομία η οικογένεια ξεριζώνεται για μια ακόμα φορά. Φεύγει από το νησί για την Αθήνα. Πρώτος σταθμός μια άλλη προσφυγική γειτονιά η Νέα Ιωνία. Εκεί προσπαθούν να ξεκινήσουν από την αρχή τη ζωή τους, να στήσουν ξανά το σπιτικό τους. Στα ορυχεία κάρβουνου και λιγνίτη ο Ταξιάρχης, μοδίστρα η Πελαγία. Με τη σκληρή δουλειά και τις αιματηρές οικονομίες κατορθώνουν να αγοράσουν το δικό τους σπιτάκι στο Νέο Ηράκλειο.

Όμως η ζωή συχνά δεν είναι σπλαχνική κι «ο θεός άδικος για τους φτωχούς». Έτσι κι ο Ταξιάρχης σύντομα αρρωσταίνει από φυματίωση και φεύγει αθόρυβα ένα πρωί.

Μάνα και κόρη μόνες πια προσπαθούν να επιβιώσουν. «Κορδελιάστρα»  η Πελαγία στο εργοστάσιο «ΣΑΙΤΑ» κι η Ζαχαρούλα μοδιστρούλα το πρωί και ταμίας στον κινηματογράφο ΗΡΑ το βράδυ. Ύστερα από μερικά χρόνια φεύγει κι η μητέρα, μην αντέχοντας άλλο μακριά από τον αγαπημένο της Ταξιάρχη.

Μόνη πια η Ζαχαρούλα αποκομμένη απ΄ όλους -αφού για τη μάνα της δεν βρέθηκε κατάλληλος γαμπρός γι αυτή- ζούσε συντροφιά με τα βιβλία της και μέσα απ΄ τα βιβλία της. Οι ζωές των ηρώων ήταν και η δική της ζωή:

«Αυτό που κατάλαβε μόνο και της άρεσε ήταν η τελευταία κουβέντα της Σκάρλετ: «ΑΥΡΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΜΕΡΑ». Εκεί της έπεσε το βιβλίο απ΄ τα χέρια και στον ύπνο της είδε τη μητέρα της πως την είχε αγκαλιά, μικρούλα και ενώ ακουγόταν απ΄ έξω το τσεκούρι του πατέρα της που έκοβε ξύλα από λιόριζες για το τζάκι της τραγουδούσε απαλά:

Ήταν ένα μικρό καράβι

Ήταν ένα μικρό καράβι

που ήταν α. α. αταξίδευτο

……..

Και σε πέντε έξι εβδομάδες

Σωθήκαν όλες όλες όλες οι τροφές…

Η φωνή έσβησε σιγά σιγά και απομακρυνόταν… Έφυγε…

Αργότερα ο γιατρός που ήρθε, έγραψε αιτία θανάτου: Υπερβολική δόση ΑΓΑΠΗΣ».

Οι ιστορίες που ο Ροδόλφος απλόχερα μας χαρίζει μπορεί να γίναν καλύτερα ή χειρότερα δεν έχει σημασία, ή μπορεί και να μη γίναν αλλά να τις φαντάστηκε και να τις έστρωσε στο χαρτί με τέτοια μαεστρία που 'ναι σα να γίναν, σημασία έχει αν η παρουσίασή τους απ' την πένα του μας αγγίζει και μας βοηθάει να γίνουμε μια στάλα πιότερο άνθρωποι, ΚΙ ΕΜΕΝΑ ΜΕ ΒΟΗΘΑΕΙ...

Το βιβλίο είναι διανθισμένο με εξαιρετικά σκίτσα που ο ίδιος ο συγγραφές έχει σχεδιάσει.

*Ο Ροδόλφος σταματιου, όπως ο ίδιος μας πληροφορεί δεν είναι τίποτα, αλλά έχει ένα email rodolfsta@gmail.com, όπου αν θέλετε μπορείτε να ζητήσετε και να προμηθευτείτε το βιβλίο**.

Επίσης ενημερώνει τη Βασιλική Ακαδημία της Στοκχόλμης ότι σε περίπτωση που τον προτείνουν για το ΝΟΜΠΕΛ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ δεν θα το δεχτεί για τον λόγο ότι δεν έχει την κατάλληλη ενδυμασία.

**Το βιβλίο διατίθεται επίσης από τη ΒΙΒΛΙΟΧΑΡΤΙΚΗ ΙΩΝΙΑΣ, Μεσολογγίου 6, Νέα Ιωνία, 14231, τηλέφωνο 210-2711267.

 

Την παρουσίαση του βιβλίου επιμελήθηκε η

Ελένη Γλαρέντζου

 

 

 

Μια ασήμαντη ιστορία αντίστασης, του Λάζαρου Μπελίτση

 Σεπτέμβρης 1968: 

Μετά από την οπερετική αντίδραση στους συνταγματάρχες που τον πρόλαβαν στο πραξικόπημα της κατάλυσης της Δημοκρατίας και την «από χωρίον εις χωρίον» περιπλάνηση ο Βασιλεύς με όλο του το σόι έχει εγκαταλείψει τη χώρα.

Νέο πολίτευμα. Δημοκρατία Δικτατορική, Ελληνική πατέντα. Α, όλα κι όλα. Οι τύποι. θα τηρηθούν. Ο Λαός θα εγκρίνει το νέο Σύνταγμα. Δημοψήφισμα Ναι ή Όχι. 

Το αποτέλεσμα βέβαια ήταν γνωστό από την ημέρα που προκηρύχτηκε και δεν μπορούσε να είναι άλλο εκτός από ΝΑΙ. Και μάλιστα με συντριπτική πλειοψηφία. Αυτό το γνωρίζαμε. Και ότι τα ψηφοδέλτια του ΟΧΙ, όπου μπορούσαν να βρεθούν, γιατί στα εκλογικά τμήματα της επαρχίας ή δεν υπήρχαν καθόλου ή υπήρχαν λίγα τυλιγμένα με λαστιχάκι, ενώ έλειπαν τελείως τα παραβάν. Στα δε μεγάλα αστικά κέντρα ή είχαν «τελειώσει και δεν μας έφεραν άλλα» ή υπήρχαν λίγα ακόμη δίπλα στην κάλπη, θα βαπτίζονταν -όπως οι καλόγεροι του Ροΐδη έκαναν το κρέας ψάρι- σε ΝΑΙ. 

Κρατώ ακόμα σαν ενθύμιο - απόδειξη έναν φάκελο σφραγισμένο από την εφορευτική επιτροπή και υπογεγραμμένο από τον δικαστικό αντιπρόσωπο (για να είναι ακόμη πιο σίγουροι για την «γνησία έκφραση του Ελληνικού Λαού» και μη τυχόν και υπάρξει κανένα παρατράγουδο από κανέναν αμετανόητο ως δικαστικοί αντιπρόσωποι ορίστηκαν δημόσιοι υπάλληλοι -να τους έχουμε του χεριού μας- και όχι δικηγόροι, όπως πάντοτε σε κάθε εκλογή συνέβαινε) με ένα ψηφοδέλτιο του ΟΧΙ που μαζί με άλλους κλειστούς φακέλους -δεν είχαν κάνει τον κόπο ούτε να τους ανοίξουν- βρήκα την άλλη μέρα το πρωί στον κάδο του σχολείου - εκλογικού τμήματος της γειτονιάς μου. και τους έδωσα εκεί που έπρεπε.

Η μητέρα του φίλου Γιώργου, συμβολαιογράφου στη Θεσσαλονίκη, ζούσε και ψήφιζε σ’ ένα χωριό στην επαρχία των Γιαννιτσών. Εβδομήντα τόσων χρόνων, αγράμματη αλλά μυαλό ξυράφι. Σε πουλούσε και σ’ αγόραζε. Την ημέρα, Κυριακή, λοιπόν του δημοψηφίσματος το πρωί, ο φίλος μου ο Γιώργος, αφού ,έριξε το ΟΧΙ του, υπήρχαν λίγα στο τραπέζι μπροστά από τον «δικαστικό αντιπρόσωπο», πήρε από τον σάκο όπου πέταγαν τα ψηφοδέλτια, που ήταν σκόπιμα γεμάτος με ΟΧΙ, όσα ΟΧΙ βρήκε. Τα βαλε στην τσέπη του, βγήκε και δρόμο για το χωριό όπου τον περίμενε η γιαγιά Κωνσταντίνα η μάννα του. Είχαν από χθες συνεννοηθεί. Παίρνει λοιπόν η καλή σου το ΟΧΙ που έφερε ο γιος της, το διπλώνει στο μανίκι της και νασου μπροστά στον «δικαστικό».

-Καλώς την γιαγιά Κωνσταντίνα, την χαιρετά ο Γραμματικός (Γραμματέας της Κοινότητας), κέρβερος δίπλα στον δικαστικό για να κάνει την καταγραφή, το χαφιεδιλίκι δηλαδή: Ποιοι ήρθαν, πόσοι, μη μας ξεφύγει κανείς.

-Κι εσύ εδώ κυρ Νίκο; Τι κανς, απαντά με δηλητηριώδη αφέλεια.

-Να, βοηθώ τον δικαστικό. Ήρθες να ψηφίσεις την Επανάσταση ε; και της δίνει ένα ψηφοδέλτιο με το ΝΑΙ. 

-Τι να κάνω; Αφού έτσι μας είπαν. Αλλά γιατί μου δινς ένα; Εμένα δυο μου παν να πάρω.

-Ε, καλά κυρα - Κωνσταντίνα. Πάρε ακόμα ένα. Και της δίνει ακόμα ένα ΝΑΙ. 

Αγράμματη είναι -το ήξερε αυτό ο κυρ Νίκος-.Πάει η κυρά Κωνσταντίνα στο παραβάν, δηλαδή εκεί που έπρεπε να υπάρχει και με μια ταχυδακτυλουργική κίνηση -είχε εξασκηθεί-βγάζει από το μανίκι το ΟΧΙ, το βάζει στον φάκελο, πετάει το ένα ΝΑΙ και κρατώντας το άλλο ΝΑΙ στο χέρι πάει και ρίχνει τον φάκελο στην κάλπη και: 

-Αυτό το άλλο τι να το κάνω;

-Ρίχτω στο καλάθι με τα σκουπίδια. 

-Δίκιο εχς πδμου. Κάθε πράμα στη θέση του.

Ακόμα ψάχνει ο κυρ Νίκος και οι Αρχές ποιος τους ξέφυγε και μαγάρισε με ένα ΟΧΙ τη «θέληση του Λαού».